Instytut Filozofii Informuje

Ukazały się „Spory moralne” pod red. prof. Piotra Duchlińskiego

Na początku stycznia ukazała się monografia pt. „Spory moralne” pod redakcją dr. hab. Piotra Duchlińskiego prof. UIK wydana w serii: „Słowniki Społeczne” (WN UIK, Kraków 2023, s. 406). Tom ukazał się w języku polskim i angielskim. (PDF do pobrania tutaj, https://slownikispoleczne.ignatianum.edu.pl/index.php/ss/catalog/series/moralnosc).

W tej dwujęzycznej, szeroko dostępnej i ważnej monografii o charakterze „reference work”, swoje artykuły opublikowało liczne grono pracowników Instytutu Filozofii zajmujących się problematyką etyczną: oprócz prof. Piotra Duchlińskiego, także prof. Adam Jonkisz, prof. Piotr Mazur, dr hab. Jarosław Kucharski, dr Magdalena Kozak oraz współpracownicy naszego Instytutu: dr hab. Anna Bugajska prof. UIK i dr Dariusz Dańkowski. Wielu cenionych etyków, naszych wieloletnich współpracowników, włączyło swoje teksty do publikacji, np. prof. Ewa Podrez, prof. Krzysztof Stachewicz, ks. prof. Andrzej Szostek, prof. Jerzy Kopania, ks. prof. Ryszard Moń, prof. Stanisław Gałkowski, prof. Ryszard Wiśniewski, prof. Sebastian Gałecki. Pozycja książkowa to ważna kontynuacja długiej tradycji etycznej naszego ośrodka filozoficznego. Kolejny „etyczny” tom w przygotowaniu.

Zimowy numer „Forum Philosophicum”

Redakcja „Forum Philosophicum” zamknęła 2023 rok publikacją kolejnego numeru czasopisma. Zawiera on osiem opracowań poświęconych głównie fenomenologii. Ruud Welten reinterpretuje Sartre’owską analizę spojrzenia na „Bycie i nicość” z perspektywy kulturowo-antropologicznej.

Małgorzata Kowalska rozwija refleksję nad Sartre’em, analizując różne znaczenia, jakie można nadać pojęciu „nicości” świadomości. Matías Ignacio Pizzi bada wpływ Mikołaja z Kuzy na pojęcie ikony w filozofii Jean-Luca Mariona. Marionowska fenomenologia jest analizowana w kontekście estetyki przez Jorge Roggero. Stosując narzędzia hermeneutyczne Paula Riceoura i Hansa Georga Gadamera, Małgorzata Hołda analizuje pisma Virginii Woolf w celu ukazania drogi współczesnych kobiet do kreowania swojej artystycznej tożsamości. Jan Wawrzyniak w duchu Ludwiga Wittgensteina proponuje wnikliwe gramatyczne badanie roli wyrażeń prawdziwych. Andrzej Słowikowski analizuje problem zaangażowania chrześcijaństwa w świat polityki z perspektywy Kierkegaarda i Maritaina. Wreszcie Grzegorz Hołub przedstawia filozofię osoby według Karola Wojtyły. Ponadto w numerze znalazły się dwie recenzje książek.

Zachęcamy do lektury tekstów, a zwłaszcza do cytowania artykułów opublikowanych w „Forum” we własnych tekstach. Mile widziane są też Państwa artykuły, recenzje, sprawozdania, omówienia, tłumaczenia. Strona czasopisma https://forumphilosophicum.ignatianum.edu.pl/7284-2802.html

Księgi Pamiątkowe dla prof. Tadeusza Biesagi SDB i prof. Ewy Podrez

W ostatnim czasie swoje jubileusze pracy naukowej obchodziło dwóch byłych wykładowców Instytutu Filozofii. Ks. prof. dr hab. Tadeusz Biesaga SDB pracował na etacie w Katedrze Etyki w Instytucie Filozofii w latach 2002-2016 (obecnie emerytowany pracownik UPJPII); p. dr hab. Ewa Podrez prowadziła zajęcia zlecone z etyki w latach 2019-2020 (emerytowana profesor UKSW). W celu uczczenia tych jubileuszów dr hab. Piotr Duchliński prof. UIK podjął się współpracy przy przygotowaniu dwóch ksiąg pamiątkowych.

Wraz z ks. prof. Grzegorzem Hołubem z UPJPII był redaktorem monografii zbiorowej pt. „W nurcie personalizmu etycznego. Prace dedykowane Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Biesadze SDB dla upamiętnienia jego pracy naukowej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie i w Akademii Ignatianum w Krakowie” (WN UIK, Kraków 2023, s. 280). Prof. Duchliński współpracował także przy powstaniu księgi pamiątkowej dla dr hab. Ewy Podrez. Wraz z dr Karoliną Rozmarynowską zredagował monografię pt. „W kręgu etyki, literatury i filozofii. Księga Jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowo-dydaktycznej prof. Ewy Podrez”, (WN UKSW, Warszawa 2023). Pani Prof. Podrez obroniła doktorat napisany pod kierunkiem prof. dr hab. Tadeusza Ślipki SJ oraz była współzałożycielką Centrum Etyki Chrześcijańskiej im. T. Ślipki i jego dyrektorką w latach 2016-2020.

Filmowe Koło Filozoficzne dla studentów

W styczniu odbyły się dwa kolejne spotkania Filmowego Koła Filozoficznego. 9 stycznia spotkanie było poświęcone filozoficznej problematyce inspirowanej filmem Davida Lyncha z 1977 pt. „Głowa do wycierania”, a 31 stycznia w centrum dyskusji znalazł się film Larsa von Triera „Dogville” (2003). Spotkania w formie online dla kilkunastu studentów różnych kierunków poprowadzili dr Szczepan Urbaniak SJ oraz dr Magdalena Kozak z Katedry Filozofii Współczesnej.

Otwarte seminaria naukowe o racjonalności

W piątki, 12 i 26 stycznia odbyły się dwa spotkania w ramach Otwartego Seminarium Naukowego Instytutu Filozofii. Seminaria w formie zdalnej poprowadził dr hab. Piotr Duchliński prof. UIK, a poświęcone były lekturze i dyskusji wokół książki Stevena Pinkera (Harvard University), „Racjonalność: co to jest, dlaczego jej brakuje, dlaczego ma znaczenie” (2021), wybranej przez pracowników Instytutu do wspólnej lektury i dyskusji w tym semestrze.

Akademickie Koło Filozoficzne dla licealistów

Kilkudziesięciu uczniów szkół średnich z całej Polski spotkało się w styczniu dwa razy na 3 godziny w ramach Akademickiego Koła Filozoficznego. Na pierwszym spotkaniu, które odbyło się 12 stycznia, dyskusja skupiła się na pytaniu, czy Jean-Paul Sartre miał rację, twierdząc, że absolutna wolność oznacza absolutną samotność? (pod kierunkiem dr Magdaleny Kozak). Natomiast 26 stycznia mgr Maria Peszt, filozofka ze Szkoły Doktorskiej, zajęła się problematyką etyczną zawartą w powieści „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i odniosła ją do propozycji nowej etyki Zygmunta Baumana.

Rusza 3. Edycja „Akademii wartości”

Tegoroczną edycję „Akademii wartości” rozpoczął wykład dr Roberta Grzywacza SJ zatytułowany „Dylematy samooceny” (29 stycznia). „Akademia” to cykl comiesięcznych wykładów filozoficznych online przygotowanych przez profesorów z Instytutu Filozofii i realizowanych we współpracy z Pedagogiczną Biblioteką Wojewódzką im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Celem przedsięwzięcia jest uwrażliwienie współczesnego człowieka na kwestie wartości humanistycznych poprzez podjęcie problemów natury etycznej, ważnych i aktualnych dla człowieka XXI w., oraz poprzez przybliżenie poglądów wybranych myślicieli z historii filozofii w kontekście ponadczasowych dylematów egzystencjalnych. Uczestnikami jest kilkudziesięciu nauczycieli i uczniów z całej Polski, którzy mają też możliwość zadawania pytań i komentowania.

Na życzenie uczestników zebraliśmy prezentacje dotychczasowych 12 prelegentów, do których dostęp można uzyskać po wpisaniu niezbędnych informacji w formularzu (https://www.pbw.edu.pl/akademia-wartosci). Podsumowanie pierwszej i drugiej edycji „Akademii wartości” (https://www.pbw.edu.pl/akademia-wartosci/2274-akademia-wartosci-2-edycja-podsumowanie).

Styczniowe inspiracje do logicznego myślenia od dr Jakuba Prusia

Nowa porcja wskazówek i przykładów dotyczących krytycznego myślenia już jest dostępna. 61 odcinek „Logiki codziennej” poświęcony jest analizie metody dyskutowania, jaką stosuje znany dziennikarz Robert Mazurek https://bit.ly/dyskusje-mazurka. Dr Pruś zwraca uwagę na takie elementy, jak: pilnowanie wątku, metoda zdartej płyty, operowanie konkretami, zdobywanie deklaracji, wytykanie niespójności oraz odpowiada na pytania: dlaczego właśnie takich dziennikarzy potrzebujemy? Kiedy warto w ten sposób prowadzić spór, a kiedy nie? Czego możemy się nauczyć od Mazurka? Filmik zyskał już ponad 4 tysiące wyświetleń i ponad 80 komentarzy. Natomiast sam kanał ma ponad 5,4 tys. subskrybentów (w rok potroił ich liczbę).

Odcinek 62 pt. „Śpiewanie kolęd to psychomanipulacja!?” https://youtu.be/AorirbKUo8Y?si=zSkm57HdlltQCW7e analizuje krótki materiał wideo znaleziony przez dr Prusia w internecie, który zawiera krytyczną ocenę kolęd i praktyki ich śpiewania i stawia zarzuty o psychomanipulację czy „programowanie” umysłów. Dr Pruś identyfikuje kilka trudności tej wypowiedzi: emocjonalny język, atakowanie chochoła, błędy indukcji, selektywne dobieranie danych i inne. W kolejnym odcinku, zatytułowanym „Argumenty Mentzenowe – TOP 3” https://youtu.be/KQhert9-U6M?si=BJtojKuF4tj6Ubzp dr Pruś poddaje dyskusji wypowiedzi jednego z najbardziej popularnych polityków, który jest uważany za świetnego mówcę, potrafiącego formułować ostre i celne riposty. Czy argumenty Mentzena rzeczywiście są mocne? Chodzi o ocenę trzech wybranych argumentów jego autorstwa z ostatnich tygodni: ten o hipokryzji Lewicy, o najgłupszym pośle w Sejmie oraz o wysłaniu Czarzastego na Mszę.

Natomiast w cyklu „Myślenie krytyczne” czasopisma „Filozofuj!” dr Pruś opublikował felieton pt. „Kiedy niewiedza jest podstawą do argumentowania?” https://filozofuj.eu/km-27-kiedy-niewiedza-jest-podstawa-do-argumentowania/ . Argumentom ad igorantiam (z niewiedzy) na długi czas przypięto łatkę błędów logicznych (fallacji) – i to nie bez powodu. Często używa się tego argumentu w sposób błędny, stąd też ich zła sława. Według Autora niewiedza może stanowić podstawę do argumentowania, ale tylko wtedy, gdy jest to niewiedza „wypróbowana”, gdy w wyniku dociekań czy też badań podejmowanych w danym kierunku osiągnięto porażkę uzasadnienia określonego twierdzenia.

Etyka chrześcijańska i kryzys autorytetu

W ramach projektu „Chrześcijański kapitał etyczny w pracy nauczyciela” ukazał się 13 podcast etyczny pt. „Etyka chrześcijańska i kryzys autorytetu”. Gościem prof. Piotra Duchlińskiego była dr Ewa Odoj z Instytutu Filozofii UIK. Pani Doktor broni tezy, że etyka powinna być obowiązkowa w szkołach nie tylko jako alternatywa dla religii, ale dla wszystkich uczniów. Według niej namysł nad moralnością, etyką chrześcijańską, która jest oparta wyłącznie na religii, nie przetrwa próby czasu. https://youtu.be/oRTKGh0tjk8?si=Ndueu75m5hi690Qt

Kolejny doktorat z filozofii – tym razem o filozofii ks. Józefa Tischnera

W środę, 24 stycznia, odbyła się przed filozoficzną Komisją ds. Stopni Naukowych obrona doktoratu przygotowanego przez p. mgr Kingę Kwintę-Pietuszko. Rozprawa pt. „Podmiotowość i samo-świadomość we wczesnej filozofii Józefa Tischnera” została napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Stanisława Ziemiańskiego SJ (93 lata!), emerytowanego profesora Instytutu Filozofii UIK. Promotorem pomocniczym był dr hab. Andrzej Gielarowski prof. UIK. To już 12 doktorat z filozofii obroniony w naszym ośrodku po reorganizacji struktur przyznających ten stopień w wyniku reformy szkolnictwa wyższego z 2018 roku.

Dr Jacek Poznański na posiedzeniu Rady Kircher Network

W dniach 5-6 stycznia br. dr Jacek Poznański przebywał w Brukseli, gdzie odbyło się posiedzenie Rady Kircher Network, sieci jezuickich uczelni wyższych w Europie i na Bliskim Wschodzie. Celami spotkania było, z jednej strony, wzmocnienie pracy zespołowej wśród członków Rady i ich koordynacja z przewodniczącym Konferencji Prowincjałów europejskich jezuitów, o. Daliborem Renićem SJ, w celu zwiększenia ogólnej skuteczności funkcjonowania sieci, a z drugiej, omówienie i określenie priorytetów nowego planu strategicznego dla sieci na lata 2024-2029 (opracowanie materiału po Walnym Zebraniu Kircher Network w lipcu 2023 w Bilbao). Więcej o jezuickich uczelniach na naszym kontynencie: https://kirchernetwork.org/